A'dan Z'ye Urartu

Mezopotamya bölgesinde Sümerlerin egemenligine son veren Agade (Akkad) soyundan gelen Sargon I, bölgenin konumunu degistirdi ve yeni ilkelerle "Akkad Hanedan" kurucusu olarak egemenligini kabul ettirdi. Ancak iyi hesaplayamadigi siyasal süreç nedeniyle Akkadlar da iki kent devleti seklinde bölünerek "Babil Kent Kralligi" ve "Asur Kent Kralligi"ni olusturdu. O dönemlerde ortaya çikan karisikliklar nedeniyle bazi asiretler Iran bölgesindeki Urmiye Gölü'nün kiyilarindan Van ili çevresine yerlesmeyi denediler, bir grup da Mezopotamya'nin kuzey yakasindan Anadolu'ya geçtiler. Bu asiretler bölgeye göç ettikleri zaman, Anadolu'nun dogu yakasini paylasan "Uruadri" ve "Nairi" adindaki iki küçük beylik burada egemenliklerini sürdürüyorlardi. Zamanla Uruadri ile Nairi ülkelerinin içinde kaynasan Mezopotamya kökenli asiretler, "Uruadri" ve "Nairi" kent devletleriyle bir konfederasyon seklinde birleserek "Urartu" Kralligi'ni olusturdular. Daglik bir bölgede yasadiklari için Asurlular tarafindan bir türlü kusatilamayan bu konfederasyon, sonraki yillarda Asur Kralligi'na korkulu anlar yasatmistir. Urartu krallari (ya da beyleri) özellikle bas Tanri olarak tapinilan "Haldi" adina çesitli tapinaklar ve tören alanlari insa etmisler, savasa gidislerinde ve savasi kazanmalari durumunda güçlerini Tanri Haldi'den aldiklarini belirten yazitlar yaptirmislardir. Bir dönem bölgenin en büyük kralligini olusturan Urartularin yasam geleneklerini, dinsel inanislarini, savaslarini ve baris antlasmalarini, egitimdeki bilgeliklerini arastiran Ali Narçin; Hititler ve Asurlularin baskilari içinde büyüme hesaplari yapan Urartularin, dar alandaki kayalik bölgede ilerleyisini alfabetik olarak sunmaktadir. Anadolu'nun kültürel zenginligine yeni servetler katan Urartu uygarliginin izleri, bölgenin önemini bir kez daha ortaya çikarmaktadir.