Bir Osmanlı Kurmayının Gözünden Rus

Pertev Bey (Pertev Sait Demirhan Paşa, 1871-1964) dağılmakta olan Osmanlı İmparatorluğu'nun en gözde kurmay subaylarındandı. Yaverliğini yaptığı ve çok yakın dostluk kurduğu Goltz Paşa'nın referansıyla 1904-1905 yılları arasında cereyan eden Rus-Japon Harbi'ni Japon ordusu saflarında izlemek için miralay (albay) rütbesindeyken Mançurya'ya gönderildi. Japonya'da iki ay, Mançurya'da ise bir yıldan fazla süre kaldı. Harp alanındaki tespitlerini detaylıca kaleme almasının yanı sıra Osmanlı İmparatorluğu'nun Japonya ile diplomatik ilişkileri olmamasından dolayı elçi vazifesini de üstlendi ve iki ülke arasındaki ilişkilerin gelişmesine katkıda bulundu. Bizzat Japon İmparatoru Meiji'den madalya aldı ve İmparator Meiji'nin Sultan II. Abdülhamid'e sunduğu hediyelerle yurda geri döndü.

Miralay Pertev Bey İstanbul'a dönüşünden sonra II. Abdülhamid'e detaylı bir rapor sunmuştur. Daha sonra da Rus-Japon Harbi ve Japon toplumu hakkında makaleler ve kitaplar yazmış ve konferanslar vermiştir. Bu vesileyle, alınan dersler bağlamında Osmanlı-Türk harp tarihi açısından çok önemli bir yeri olan Rus-Japon Harbi üzerine kamuoyunu bilgilendirmiştir.

Pertev Bey Rus-Japon Harbi'nin sonuna doğru general rütbesine yükseltilmiştir. Balkan Harbi ve I. Dünya Harbi'ne katılmasını müteakip Millî Mücadele yıllarında İstanbul'da Askerî Okullar Müfettişliği görevini ifa etmiştir. 1931 yılında emekliye ayrılmış ve üç dönem boyunca Erzurum mebusluğu yapmıştır. Türkçe, Almanca ve İngilizce dillerinde yazdığı on altı kitabı ve çok sayıda makalesi bulunmaktadır. Vefatından sonra Fatih Camii'ndeki Gazi Osman Paşa türbesinin önüne gömülmüştür.