Doğanın Diyalektiği

DOGANIN Diyalektigi, Friedrich Engels'in çok önemli yapitlarindan biridir. Bu yapit, 19. yüzyil ortalarinda, dogabilimlerin ulastigi baslica basarilarin, diyalektik materyalist bir genellemesini verir, materyalist diyalektigi gelistirir ve dogabilimlerdeki metafizik ve idealist kavramlari elestirir. Geçen yüzyil içinde, birkaç on yili askin sürede, kapitalist üretim tarzinda ve kapitalizmin üretici güçlerinde saglanan gelismeler; teknolojide ve dogabilimlerde, özellikle sanayi ile azçok baglantisi olan dogabilimlerde, hizli bir ilerleme saglamistir. 19. yüzyilin basi ve daha çok ortalari, matematikte, gökbilimde, fizikte, kimyada ve biyolojide bir dizi basariya ve bulusa tanik olmustur. Yeni olgular ve doga yasalari ortaya konmustur, yeni teoriler ve varsayimlar kabul edilmistir; yeni bilim dallari ortaya çikmistir. Engels, dogabilimin bu zafer dolu yürüyüsündeki üç ilerlemeyi söyle siralar: organik hücrenin bulunmasi, enerjinin sakinimi ve dönüsümü yasasinin bulunmasi, darvincilik. 1838'de ve 1839'da M. J. Schleiden ve T. Schwann, bitki ve hayvan hücrelerinin özdesligini ortaya koymuslardir; bu iki bilgin, canli organizmanin temel yapi biriminin hücre oldugunu kanitlamislar ve organizma yapisinin eksiksiz bir teorisini yaratmislardir. Böylece bu iki bilgin, organik dünyanin birligini göstermislerdir. 1842 ve 1847 yillari arasinda J. R. Mayer, J. P. Joule, W. R. Grove, L. A. Colding ve H. Helmholtz, enerjinin sakinimi ve dönüsümü yasasini bulmuslar ve gerçekligini kanitlamislardir. Bunun sonucu olarak, doga, kendisini, maddenin evrensel hareketinin bir biçiminin, bir baska biçime dönüsümünün sürekli süreci olarak ortaya koymustur. 1859'da Charles Darwin, temel yapiti Türlerin Kökeni'ni* yayinlamistir. Bu yapit, bir yüzyildan fazla süren evrim fikrinin gelisimini tamamlamis ve modern biyolojinin temellerini kurmustur. Bu buluslarin felsefi önemi, dogal gelismenin diyalektik niteligini özellikle özlü bir biçimde ortaya koymus olmalarindadir. 19. yüzyilin ortasindan bu yana, bilimsel gelisme, gerçek bir devrim niteligine bürünmüstür. Ne var ki, dogabilimin ortaya koydugu yeni bilgilerin diyalektik niteligi ile bilim adamlarinin kullandigi metafizik yöntem arasindaki çeliski, bu bilimsel gelisimi güçlüklerle karsi karsiya getirmistir.