Gülistan Şerhi (Sudi-i Bosnevi)

Sûdî-i Bosnevî, Türk Serh Edebiyati denince akla gelen isimler arasinda ilk siradadir. 16. yüzyilda yasamis bu velûd müellif, Fars edebiyatinin klasik eserlerine Türkçe hayat verirken, sahip oldugu donanimi eserlerine basariyla yansitir. Hayati boyunca, bitmek tükenmek bilmeyen bir ilim ögrenme tutkusuyla Osmanli cografyasinin neredeyse bütün ilim merkezlerini dolasan Sûdî, ömrünün sonlarina dogru kaleme aldigi Gülistân Serhi'yle ustalik eserine imza atmistir. Gülistân Serhi, “Serh gelenegi”ni aksettiren bir edebî eser olmanin ötesinde, “Serh mektebi” içinde yetismis bir Osmanli âliminin metin merkezli yaklasimini belgeler mahiyettedir. Zira Sârih, Sadî-i Sirazî'nin Dogu edebiyatlarini her yönüyle etkilemis makame tarzindaki Gülistân'ini çok farkli yöntemlerle Osmanli Türkçesi'ne aktarir. Metindeki söz varligini Türkçe ve Arapça es anlamlilariyla manalandirirken, bugün varligindan haberdar dahi olmadigimiz birçok Türkçe kelimeye yer verir. Arapça ve Farsça dilbilgisi unsurlarini, medrese tahsiline kattigi genis kavaid bilgisi sayesinde esasli mütalaalarla ele alir; yer yer Türk, Arap ve Fars edebiyatindan seçtigi sâhit beyitlerle üslubunu renklendirmeyi ihmal etmez. Metni açikliga kavustururken büyük eserlerin olmazsa olmazi edebî sanatlara temas eder, Gülistân'in nüsha farklarini degerlendirerek en sihhatli metni yakalamaya çalisir. Dahasi Türk edebiyatinda bir ilk olarak kendisinden önce ve kendi zamaninda yazilmis bütün Gülistân serhlerini “reddiye”lerle tenkid eder. Hasili elinizdeki kitap, çok yönlü bakis açisini gözler önüne seren bir sârihin eseri olmasiyla sadece Türk serh geleneginin bir saheseri degil, ayni zamanda tenkid eden bir göz penceresinden bakmasiyla da Türk tenkid tarihinin baslaticisi mevkiindedir.