Gülzar-ı Musiki

Dönemin mûsikî anlayışı ve mûsikîye bakış üzerine bazı değerlendirmelerde bulunan
yazar giriş bölümü olan “İfâdei Mahsûsa” da güzel san'atların önemli bir kısmını teşkîl eden
mûsikî ilminden söz ederken, “Sanâyii nefisenin (güzel san'atların) aksâmı kesîresinden (çoğu
bölümlerinden) bir kısmı mühimminî teşkîl eden fenni mûsikî (mûsikî ilmi) ki urûkı
hissiyyâttın (hislerin köklerinin) vâsıtai ihtizâzıdır (titreşim aracıdır). Rûha müteallik
keyfiyyâtı bedî'atü'lcereyânını (beğenilen, takdîr edilen yeni durumların akışını) bir edâyi
beliğ (belâgatla yerine getirme) ve fasîh (açık ve düzgün) ile tebliğ içün yegâne vâsıta olması
haysiyyetiyle (i'tibâriyle) hâiz olduğu ehemmiyyeti derpîşi tefekkür (düşünmeyi göz önünde
tutma) ve teemmül (dikkatle tefekkür) edilince erbâbı rağbet ve iştiyâkın (güçlü istek ve ârzû
duyan kimselerin) derhâl anın(onun) dâirei feyzi bâhiresinden (ışıklı,parlak ilimirfân
dâiresinden) vücûdpezîr (vücûd bulan, meydan gelen) olmuş olan âsârı pürmesârre (çok
zevkli eserlere) müncezib (gönül vermiş) olması bir emri tabîîdir (tabîî iştir). “diyerek
mûsikînin önemi ve insan rûhu üzerindeki etkisini dile getirmiş; usûl ve makâmları müşevveş
(anlaşılmaz, karmakarışık) olan bir takım âmiyâne (âdice, bayağı) şarkılara kitapta yer
verilmediğinden, yer verilen eserlerin de önceki üstâdlar ile dönemin önemli bestekârlarına ait
seçilmiş makbûl eserler olduğundan bahsetmiştir.