Hukuk Kuramını Anlamak

Hukukun haberlerde yer almaması çok nadirdir. Genellikle, en kutsal sayılan özelliklerinden bazılarıyla dahi alakadar olarak ihtilafları kışkırtır. Örneğin hukukçular ve siyasetçiler hukukun üstünlüğünü överken, reformcular eksikliklerine hayıflanırlar ve şüpheciler adaletle sözde eşitliğini sorgularlar. Yine de hepsi hukuku toplumsal değişimin bir aracı olarak görürler. Yalnızca çok az kişi, hukukun, toplumsal, siyasal, ahlaki ve iktisadi yaşamımızdaki merkezi yerini sorgular.

Peki, "hukuk” tam olarak nedir? Doğayla bağlantılı bir grup evrensel ahlaki ilkeden mi meydana gelir ? Yoksa, çoğunlukla insan yapısı, geçerli kuralların, emirlerin ve normların bir derlemesi midir ? Hukuka uymak biçiminde bir ahlaki ödevimiz var mıdır ? Hukukun bireysel hakları koruma , adaletin sağlanması ya da iktisadi, siyasi ve cinsiyet eşitliği gibi özel amaçları var mıdır? Hukuk, toplumsal bağlamından ayrılabilir mi ? Hukuk ve cezalandırma , hukuk ve antropoloji ve hukuk ve edebiyat arasındaki bağ nedir?

Bunlar, hukuk kavramının anlamını, işlevini ve amacını ortaya çıkarmak isteyen herkesi bekleyen soruların bir kısmıdır ve bunlar geniş sınırları olan hukuk felsefesi coğrafyasına sinmiştir. Bu geniş arazinin haritasını çıkarmak, göz korkutucu bir görev. Bu sayfalarda topografyasının yalnızca en önemli özelliklerini tespit edebilmeyi umuyorum. Bu amaçla, hem klasik hem de çağdaş hukuk kuramı düşüncesine en uygun girişi sağladıkları için önde gelen hukuk kuramlarına odaklandım.

Hukuk kuramı, hukuk tiyatrosundan çok farklıdır. Yine de, televizyon programı halini alan -gerçek ya da kurgu- en duyumcu ceza yargılamaları dahi, hukukun tipik olarak hukuk felsefecilerinin ilgi alanına giren özelliklerini kapsamaktadır. Ahlaki ve hukuki sorumluluk, cezanın gerekçelendirilmesi, zarar kavramı, yargı işlevi, adil yargılama ve daha birçok konuda zorlu sorular ortaya çıkarırlar. Hukuk felsefesinin nadiren soyut, kullanışsız bir arayış olduğunu ortaya koymak hiç zor değildir.

Raymond Wacks
Ağustos 2016

İÇİNDEKİLER

TÜRKÇE BASKIYA ÖNSÖZ
BİRİNCİ BASKIYA ÖNSÖZ
§.1.GİRİŞ
1.1. Ağrı Kesici
1.2. Okumalar
1.3. Niçin Hukuk Kuramı
1.4. Tanımlayıcı, Normatif ve Eleştirel Hukuk Kuramı
1.5. İnsan Yemek Yanlış mıdır?
1.6. Hukuk Kuramının Maksadı
§.2.DOĞAL HUKUK VE AHLAK
2.1. Klasik Doğal Hukuk Kuramı
2.1.1. Platon ve Aristoteles
2.1.2. Aziz Thomas Aquinas
2.2. Çağdaş Doğal Hukuk Kuramı
2.3. Siyaset Felsefesinde Doğal Hukuk
2.3.1. Hobbes
2.3.2. Locke
2.3.3. Rousseau
2.4. Doğal Hukuk Kuramının Düşüşü
2.5. Doğal Hukuk Kuramının Yeniden Doğuşu
2.6. John Finnis
2.7. Katı ve Yumuşak Doğal Hukuk
2.8. Ahlaki Realizm
2.9. Eleştiri
2.10. Hukuk ve Ahlak
2.10.1. Doğal Hukuk - Pozitivizm Karşıtlığı
2.10.2 Hart – Fuller
2.10.3. Hart – Devlin
2.10.3.1. Yaşam hakkı?
2.10.3.2. Ötenazi
2.11. Yargısal Ahlak: Vaka İncelemesi
2.11.1. Ahlaki Sorular
2.11.2. Anlamsal Sorular
2.11.3. Kamusal Ahlak mı Yoksa Özel Ahlak mı?
2.11.4. Yargıcın Ödevi
2.11.5. Yargıcın Seçimi
2.11.6. Yargıcın Pes Etmesi
2.11.7. Yargıç ve Avukat
SORULAR
İLERİ OKUMA
§.3.KLASİK HUKUKİ POZİTİVİZM
3.1. Hukuki Pozitivizm Nedir?
3.1.1 Hukuki Pozitivizm Ne Değildir?
3.2. Jeremy Bentham: Hukuk Kuramının Lutheri
3.2.1. Kesinlik Arayışı
3.2.2. Judge & Co
3.2.3. Kodifikasyon
3.3. John Austin: Naif Ampirist
3.3.1. Buyruklar
3.3.2. Doğru Şekilde Yasa Olarak Adlandırılan Yasalar
3.3.3. Hukuk ve İktidar
3.4. Bentham ve Austin Karşılaştırması
3.4.1. Genel Yaklaşımları
3.4.2. Hukukun Tanımı
3.4.3. Emirler
3.4.4. Egemenlik
3.4.5. Yaptırımlar
SORULAR
İLERİ OKUMA
§.4.MODERN HUKUKİ POZİTİVİZM
4.1. Temeller
4.2. HLA Hart
4.2.1. Hukuki Pozitivist Olarak Hart
4.2.1.1 "Doğal Hukukun Asgari İçeriği”
4.2.1.2. Austin ve Bentham'dan Kopuş
4.2.2. Hukuk ve Dil
4.2.3. Bir Kurallar Sistemi Olarak Hukuk
4.2.4. Toplum Kuralları
4.2.5. İkincil Kurallar
4.2.6. Tanıma Kuralı
4.2.7. Hukuk Sisteminin Varlığı
4.2.8. "İçsel Bakış Açısı”
4.2.9. Yargısal İşlev
4.2.10. "Bir Tan