Kuramsal Estetik

Estetik biliminin günümüzde kabul gören tanımı, “estetik, genel sanat bilimidir” tanımıdır. Bu tanıma göre sanat sorunsalı ile her konu estetik biliminin kapsamı içinde yer alır. Estetik biliminin geniş bir alanı kapsaması nedeniyle, sanat okullarında estetik dersleri konu ilgi alanlarına göre, sanat felsefesi, sanat psikolojisi, sanat sosyolojisi, sanat ontolojisi gibi adlandırmalarla yer almıştır. Bazı sanat okullarında bu dersler estetik adıyla da verilmektedir. Aslında söz konusu bu disiplinlerde yer alan konular, estetik biliminin konularıdır. Günümüzde estetik kuramsal ve uygulamalı yönüyle ikiye ayrılır. Kuramsal estetiğe “Yukarı Estetik”, laboratuvar tekniklere dayalı, uygulamalı deney estetiğine de “Aşağı Estetik” denir. Deneye dayalı aşağı estetik, sanat eserlerini incelemede daha somut verilerle, ölçüle bilirliği olan sonuçlar ortaya koyması nedeniyle daha bilimseldir. Yukarı estetik ise daha çok metafizik kuramlara dayanır. çağdaş estetik anlayışta aşağı estetik ve yukarı estetik işbirliği kaçınılmazdır. Kuramsal estetik, sanatı kuramsal yönleriyle sorgulayan, sanatın kaynağı, sanat kuramları, güzel felsefesi, estetik tavır, estetik değer, yaratıcılık gibi temel konuları önemli düşünürlerin görüşleriyle karşılaştırmalı olarak ele alan, tartışan bir disiplindir. Alanla ilgili çok sayıda yerli, yabancı kaynak yayın bulunmaktadır. Estetik alanın göreceliliği nedeniyle, her bilimsel kaynak yayın, yazarın kendi bilim kuramı, felsefesi doğrultusunda yazılmıştır.. Platon estetiği, Aristo estetiği, Kant estetiği, Hegel estetiği, Lucas estetiği gibi düşünürlerin adlarıyla özdeşleşmiş, birbirinden farklı görüşlere sahip kaynak yayınlar bulunmaktadır. Estetik alanın öğreniminde, bu işin başlangıcında bulunan kişilerin bu kaynakları tek tek okuyarak öğrenmeleri zor ve zahmetlidir. Ayrıca bilimsel kaynaklar okuyucunun düzeyi düşünülerek hazırlanmamıştır. özellikle öğrencilere bilim dili ağır gelebilir. Okuyucunun bu yayınları anlayabilmesi için öncelikle daha temel bilgilere sahip olması gerekebilir. Kitabın hazırlanması, yukarda belirtilen gerekçelerle, öğrencilerin ya da estetik alanı öğrenmeye yeni başlamış okurların anlayabileceği düzeyde ve estetik alanla ilgili farklı görüşleri bir arada toplayan yayınlara duyulan gereksinimden kaynaklanmıştır. Kitapta her konunun sonunda “değerlendirme” kısmına yer verilmiştir. Değerlendirme kısmında öğrencilere yorum yapabilme, tartışma olanağı veren “açıklamalı” sorularla, doğrudan bilgi ölçmeye yönelik, “çoktan seçmeli” sorular bulunmaktadır. Ayrıca, konuların arkasında yararlı olacağını düşündüğüm “Okuma parçaları” yer almıştır. Okuyucularımıza yararlı olması dileğiyle, bu kitabın yazılmasında kaynak oluşturan yayınların sahibi bilim adamlarına, yazarlara teşekkür ederim.