Melek İmgesi

Yazarin kendisi açisindan da umulandan daha uzun soluklu olup ancak ilk ayagi yazi'ya dökülebilmis olan 'kültürler-dinlerarasilik' gibi içinde yasadigimiz dönemin basat izleklerini içeren bu çalismada temel amaç biri I. Dünya Savas'inin digeri II. Dünay Savas'inin yikim ve kiyimlarini bizzat yasamis olan iki Avusturyali yazarin, Rainer Maria Rilke'nin (1875-1926) Duino Agitlar'indaki ve Hertha Kraeftner'in (1928-1951) Bir Melegin Yakarisi ve Dular adli yapitlarindaki 'melek' imgesini karsilastirmali olarak ele almaktir. Dünya edebiyatina mal olmus Rilke'yi kültürler ve dinlerarasi diyaloga katkisi açisindan Goethe'ye yaklastiracak denli önemli ancak simdiye dek hiç ele alinmamis bir yönden ( yanlizca Annemarie Schimmel ve bir kaç yazar deginmis) mercek altina alan çalisma Duino Agitlari'daki melegi islamiyete yakinligi açisindan irdeliyor ve böylece sairin kendisi bu baglantiyi net olarak açikladigi halde islamiyete karsi önyargilar nedeniyle 2000 'li yillara dek neredeyse hiç ele alinmamis adeta sansüre ugratilarak yoksanmis üzeri örtülmüs bir gerçek gün isigina çikiyor. Rilke "Her bir melek korkunçtur" diye baslayan ünlü Duino Agitlari'nin melegini 13. XI 1925'te Polonyali çevirmen Witold Hulewicz'e yazdigi mektupta söyle betimliyor; "Katolik inancindaki ölüm öteki dünya ve sonsuzluk kavramlari agitlardaki y ada sonelerdeki kkavramlarla bir tutulursa, onlarin çikis noktasindan tümüyle uzaklasir ve giderek derinlesecek bir yanlis anlamaya neden olunur .Agitlardaki melegin Hristiyanligin melegiyle hiç bir iliskisi yoktur. (Daha çok islamiyetin melegiyle iliskilidir.) "Iste elinizdeki çalismanin bu ilk ayagi parantez içinde yer alan bu sözleri bir dedektif titizligiyle inceleyip desifre etmeye odaklaniyor.
Temelde yazidan yola çikarak kökeni kadim inanislara dayanan ve tek tanrili üç büyük din için kutsal sayilan "Melek" imgesi araciligiyla farkli uluslarin kültürlerin ve dinlerin diyaloguna katkida bulunmayi hedefleyen karsilatirmali yazimbilim kapsaminda yer alan bu çalismanin yeni baslanan ikinci ayagindaysa ülkemizde pek taninmayan sira disi bir Avusturyali kadin sair olan Hertha Kraftner bulunuyor. Kraftner günce türündeki Bir Melegin Yakarisi ile dört siirden olusan bir siir dizisi olan Dualar adli metinlerinde Rilke'nin Duino Agitlari'ndaki melegine açik göndermeler yaparak bir melek imgesi yaratmistir. Dünyanin ilk büyük savasini yasayan Rilke'nin Nietzsche'nin üstinsan'ini andiran ama ondan çok varligiyla islamiyetin kamil insanina ayna tutan melegin dünyanin en büyük yikimlarini yaratan insanlara en asli varligini gerçeklestirmesi ödevini gösteren bir imge olarak herseye ragmen insana insanliga duyulan inanci simgeliyor. Çocuk yastayken maddi manevi siddetine maruz kaldigi ikinci dünya savasi'niin yüreginde açtigi derin yaralari bir türlü saramayan ve daha 23 yasindayken yasamdan kendi arzusuyla istifa ederek çekip giden Kraftner 'in Hristiyanliktan izler tasiyan melegi ise herseye ragmen yasamda tutunabilecek bir varlik bir melek kadar kutsal olan bir insana duyulan özlemi anlatiyor. Ancak Kraftner'in melegi hristiyanliktan izler tasirken Rilke'nin melegi islamiyetle ve tasavvuf felsefesiyle derin bir iliski içindedir. Burada okura söz konusu metinlerde saptadigimiz Melek imgesi ekseninde bize yazin araciligiyla farkli dinler ve kültürler arasinda diyalog kurma imkani veren bu genis kapsamli çalismanin ancak (bitirebildigimiz) Rilke'nin on siirden olusan Duino Agitlari'ndaki melegini irdeleyen ilk bölümünü sunabiliyor ve ikinci bölümde okur'la yeniden görüsmeyi umuyoruz.