O Kara Günlerde

Nisan 1915 ile Nisan 1916 arasinda, kamp müdürü Hüseyin Avni'nin savastan sonra Andonyan'a verdigi bir belgeye göre, Meskene'den 110.934 sürgün geçmisti. 28.834 Ermeni yeniden tehcire tabi tutulurken, 80.000 kadari çesitli nedenlerden dolayi kampta ölmüstü. Kalan 2.000 sürgün Nisan 1916'da hala kamptaydi. Dolayisiyla kamptaki sürgünlerin yüzde yetmis ikisi oarcikta ölmüstü. Agustos - Eylül 1916'da gizlice para dagitmak üzere kampi ziyaret eden American Vacuum Oil Company'nin Alman asilli görevlisi Auguste Bernau, daha ölçülü bir rakam vermektedir: "Yerinde edindigim bilgiler 60.000 kadar Eremni'nin oraya gömüldügünü teyit etmemi mümkün kiliyor" diye yaziyor titizlikle tuttugu yolculuk günlügünde.
Andonyan, orada bulundugu süre içinde Meskene'de her gün 300 - 500 insanin öldügünden bahsediyor.
Rakamlar, görmüs oldugumuz gibi, gerçekten de çok çarpici; kaba bir hesapla Suriye - Mezopotamya'ya varan on sürgünden biri Meskene'de ölmüs demektir.
Meskene'de sag kalmayi basaranlarin çogu için isler iyi gitmedi. Osmanli otoriteleri 1916'nin bahar ve yaz aylarinda Firat kiyisindaki kamplarin büyük bir kismini tasfiye ettiler ve sürgünleri Der Zor'a yönlendirdiler. Orada, bölgenin Çerkes çeteleriyle birlikte ahreket eden takviyeli jandarma birligi 1916 yazinda 200.000 civarinda insani katletti.