Osmanlı Devleti'nde Elçi Kabulleri

Kurallara baglilik ve bunlarin uygulanmasina asiri derecede önem verilmesi Osmanli Devleti'nin yapisal bir özelligiydi. Bu titizlik özellikle elçi kabul törenlerinde kendini gösterirdi. Kabul törenleri yabanci devletlerle iliskilerin durumuna göre sekillenirdi. Bir ülkeyle iliskilerde gerginlikler varsa bu mutlaka kabul törenlerine de yansitilirdi. Kabul törenlerinde devlet gücünün gösterilmesine de çok önem verilirdi. Belli günlerde ve çok siki protokol kurallari çerçevesinde kabul edilen elçiler ve maiyetleri, karsilanislarindan ugurlanana kadar geçen sürede gördükleri hiyerarsik düzen ve güç karsisinda saraydan çok etkilenmis olarak çikarlardi. Elçi kabullerinde ikiser kapicibasi, elçi ve maiyetindekileri kollarindan tutarak padisahin önünde egilmeleri saglanirdi. Kapicilar elçinin getirmis oldugu hediyeleri padisahin görecegi sekilde pencerenin önünden geçirerek, hazine hademelerine teslim ederlerdi. Elçinin getirdigi mektup ise, en alt vezirden itibaren, elden ele sadrazama kadar ulastirilir ve o da tahtin yanina birakirdi. Ama Osmanli Devleti'nin Karlofça ve Pasarofça anlasmalarindan sonra Bati karsisindaki o eski egemen durusu yavas yavas kayboldu. Osmanli idareci sinifinda Avrupa'nin artik birçok alanda üstün oldugunu kabullenmelerine yol açan zihinsel bir dönüsüm basladi. Klasik dönem elçi kabul törenlerinden vazgeçilmesinde ve esitler arasi diplomatik iliskilere girilmesinde bunu açikça görüyoruz. Dr. Ibrahim Yildirim çalismanin ilk bölümünde diplomatik açidan elçi kavrami ve bu kavramin tarihsel süreçte geçirdigi degisimleri inceliyor. Ikinci bölümde ise elçi kabulleriyle ilgili yazili metinlere ve görsel kaynaklara (minyatürler ve resimler) dayanan çözümlemeler yapiyor. Üçüncü bölümde Osmanli topraklarinda seyahat eden veya elçilerle birlikte Istanbul'a gelen seyyahlarin gözlemlerinden hareketle, elçilerle Osmanli devlet bürokrasisi arasinda neler yasandigini, elçilerin saraya, uygulanan tesrifata ve padisah tarafindan kabul edilmelerine dair izlenimleri ortaya konuluyor. Dördüncü bölümde ise, Osmanli Devleti merkezi bürokrasinin zihinsel yapisinin elçi kabul törenlerine nasil yansidigi, bazi gravür ve resimlerle örneklenerek irdeleniyor.