Osmanlı İlmiye Merkez Teşkilatı'nda Reform (1826-1876)

“Osmanli Imparatorlugu'nun III. Selim ile baslayip II. Mahmud ile devam eden reform devrinde, seyhülislâmin yetki ve sorumluluk alani genisledi. Ilmiye teskilâti, ilk kez tüm birimleriyle hiyerarsik olarak seyhülislâmin basinda bulundugu bir teskilât yapisina kavustu. Böylece seyhülislâm, basli basina bir nezaret olan vakiflarin idaresi hariç, tüm ser'î islerin ve kurumlarin naziri oldu.Esas itibariyle 19. yüzyilda seyhülislâm, sadece ihtiyaç duyulan konularda gerekli fetvalari vermek zorunda olan bir onay mercii degil, fetva verme vazifesine ve yargida temyiz yetkisine de nezaret eden genis bir teskilâtin naziriydi. Bu nedenle seyhülislâm, idarî ve siyasî kimligi olan ve Osmanli merkez bürokrasisinin vazgeçilemez ve ihmal edilemez temel unsurlarindan biriydi.Bu çalisma, Yeniçeri Ocagi'nin ilgasindan sonra ilmiye sinifina da ders vermek amaciyla vakif gelirlerine el konuldugu ve ilmiye teskilâtinin kendi haline terk edildigi seklindeki tarihî kabullerin aksine, Osmanli reformunun bir bütün olarak ele alindigini ve ilmiye teskilâtinin da yenilestigini göstermektedir.