Osmanlı Yönetiminde Irak ve Suriye Tarihi Coğrafyası XIX Yüzyılda İdari Yapısı

Ön Asya topraklari ya da Ortadogu, Misir'da Tolunogullari'ndan (867-905) baslayarak Büyük Selçuklular (1038-1157) ile devam edip gelen süreç içerisinde bin yili askin bir zamandir Türk devletlerinin yönetiminde kalmistir. Osmanli Devleti'nin yikilisi (1922) ile bu topraklarin çogu, Türkiye Cumhuriyeti devleti hudutlarinin disinda kalmis olmasina ragmen, Türk tarihi ve kültürü açisindan arastirilmasi son derece önemlidir.Arastirmamiza konu olan XIX. yüzyilda Irak ve Suriye topraklarinin "tarihî cografya" ve "idarî yapi" açisindan incelenmesi hususunun, Ortadogu'nun cografî bütünlügü ve dünyada XIX. yüzyildaki gelismeler dikkate alinirsa, bölge ülkeleri açisindan ve dünya milletleri bakimindan, toplumsal baris için ne kadar elzem bir konu oldugu ortaya çikar. 1991 yilinda 1. Körfez Savasi, 2003 yilinda ise 2. Körfez Savasi ile Irak topraklari isgal edilmistir. Bu hadiseler de bölgenin iyi taninmasinin geregini bir kez daha öne çikarmaktadir.XVI. Yüzyildan baslayarak, XIX. Yüzyilda Osmanli yönetimi altinda bulunan Ortadogu topraklarinin büyük bir kismi; bugün Türkiye, Suriye, Irak, Suudi Arabistan, Ürdün, Lübnan, Filistin, Israil, Umman, Katar, Kuveyt, Bahreyn, Birlesik Arap Emirlikleri, Güney Yemen ve Kuzey Yemen gibi, ülkelerin sinirlari içerisinde yer almaktadir.Bu çalismamizda, bugünkü Türkiye Cumhuriyeti devleti hudutlari disinda kalan, Irak ve Suriye topraklarinin XIX. Yüzyilda idarî yapisi ile bu yerlerin tarihî cografyalari incelenmistir. Bugün Irak ve Suriye topraklarinda bulunan yerlesim yerlerinin, sehir ve beldelerin, tarihî seyir içerisindeki durumlari arastirmamizda agirlikli olarak ele alinmistir. Ayrica Osmanli Devleti yönetiminde XIX. yüzyil içersinde Lübnan, Filistin, Irak ve Suriye'deki sehirlerin idarî yapisi, Arapça ve Osmanlica eserlerden yararlanarak belirtilmistir.