Rubailer

Hayyam'in siirlerinde temel konu, ötedünya (ahiret) degil, içinde yasanan, henüz duyularla özümsenen ve algilanan evrendir.Evrene gerçekçi bir açidan bakar. Onun için yasamin asil amaci mutlu olmak, usla bagdasmayan her türlü inanç ve gelenegin etkisinden kurtulmaktir. Mutluluk, sevgi, dostluk, baris ve insani sorunlar temel çizgisini olusturur Seriat'in öngördügü ötedünya, Tanrisal evren, ölümden sonra yasam ve dirilme, yargi günü, hep birer vesveseden, kuruntudan baska bir sey degildir, diye düsünür ve siirlerinde bunu dile getirir. Insan aklini kullanarak; onun isiginda yürüyerek, "varlik-yokluk kaygisindan kurtulmali, ötedünyayi degil, kendini bilmelidir." Bu evrendeki yasam geçicidir. Insan yeryüzüne ancak bir kez gelir.Bu nedenle, yasamin tadini çikarmali, elinden geldigince, mutlu olmanin yollarini aramalidir.Hayyam'a göre; insani Tanri yaratmis ve onu yazginin denetimi altina vermisse; eylemlerinde suç aramanin hiç geregi yoktur. Çünkü insan ancak özgür istenciyle yaptigi seylerden, us ilkelerine göre davranislarindan sorumlu tutulabilir. Elinde olmayan yalnizca yazginin (kader) yapisi geregi olusturulan islerden dolayi kisiyi sorumlu tutmak, suçlu saymak Ulu Tanri'ya yakismaz. Tüm evreni ve onun içinde insanin yararlandigi varliklari; Tanri yaratmissa; onlarda suç aramanin da geregi yoktur. Sarabin yapildigi üzümü yaratan Tanri'nin, sarabi içen insani günahkar saymasi, Tanrisal adaletle hiç bir biçimde bagdasmaz. Güzeli yaratan Tanri, onun sevilmesini de ister. Bunu büyük bir sekilde gerçeklestirir. Bu nedenle sevmek, Tanrisal iradeye (istence) aykiri düsmez.Ince Kapak: