Türkiye’de Anayasalar Tarih, İdeoloji, Rejim 1921-2016

Parlamenter sistemden uzaklasarak siyasi gücün tümüyle tek-adamda toplandigi bugünkü gidisatin temeli Taha Parla'ya göre 1982, hatta bazi yönleriyle 1961 Anayasasi'nin ve bunlarda yapilmis muhtelif sahte “demokratik” degisikligin yasama ve yargiyi zayiflatma, “yürütme”nin üstünlügünü artirma, pekistirme yönündeki egiliminde yatmaktadir. Oysa sanilanin aksine “en kötü parlamenter sistem bile en iyi baskanliktan daha iyidir.”2010 Referandumu'nu ve Baskanlik sistemini konu alan iki yazi ekleyerek genislettigimiz bu klasiklesmis kitapta, Cumhuriyet anayasalari ideoloji, özgürlükler rejimi, devlet yapisi, yapilma ve degistirilme prosedürü açisindan degerlendiriliyor. Yürürlükteki anayasal sistemi belirlemis 1982 Anayasasi'nin sürmekte olan ezici agirligi vurgulanirken, bir yandan bu anayasanin emsal normlarinin genel kaninin aksine aslen 1961 Anayasasi'nda bulundugu, öte yandan 1987-2001 arasinda yapilan çesitli degisikliklerin demokratiklesme için gerekli, esasa iliskin degisiklikler olmadigi gösteriliyor. Yine 2002, 2004 ve 2005'te yapilan kimi degisiklikler de var olan durumu etraflica ve esastan degistirmeye yönelik degil. Inceleme, Türkiye'de siyasal rejimin gerçekten demokratiklesebilmesi için, bunun temel yasa çerçevesini çizen anayasada hangi esasli degisikliklerin hâlâ yapilmayi bekledigine de isaret ediyor. Bu yeni basima eklenen Referandum ve Baskanlik yazilari da, tarihsel süreklilik içerisinde, giderek kemiklesen bu problemi günümüze tasiyor.Taha Parla'nin temel nitelikleriyle ve kolay anlasilir bir dille aktardigi bu tarih Türkiye'deki antidemokratik siyasal rejimin sürekli hamaset diline kaçarak neredeyse yüzyili bulan bir süredir sorunlari nasil erteledigini gösteriyor ve insani üzücü bir soruyla karsi karsiya birakiyor: Türkiye demokratik bir anayasa “yazabilir” mi? Nasil? Ne zaman?