Van Küresinli Ağzı

Van Küresinli Ağzını konu alan ve mukayeseli bir çalışmadan çok, tasviri bir çalışma olan bu eserde öncelikle ağız özelliklerini koruyan hedef kitleyi belirlemek için “Küresinliler” diye bilinen Van Azerîlerinin yoğun olarak yaşadığı; Van merkez İskele, Yalı, Abdurrahmangazi, Şahbağı ve İstasyon mahalleleri; merkez Bostaniçi Beldesi ile Alaköy, Kasımoğlu, Karagündüz, Kıratlı, Yumrutepe, Yekebağ köyleri; Edremit İlçesi Köprüler Köyü; Saray İlçe merkezi ve Sırımlı Köyü'nden 20 yaş altı, 20-40 yaş arası, 40- 60 yaş arası ve 60 yaş üstü eğitimli eğitimsiz kadın ve erkeklerden derleme örnekleri alınıp incelenmiştir. Bu inceleme neticesinde Van Küresinli Ağzı özelliklerinin 60 yaş üstü eğitimsiz kadın ve erkeklerde daha çok korunduğu tespit edilmiş ve söz konusu kişiler hedef kitle olarak seçilmiştir. Bu hedef kitleden; telaffuz organlarında sorun olmayan, yaşadığı yerleşim biriminden fazla ayrılmamış, başka ağız bölgelerinde veya yazı dilinin etkisinde kalan yerlerde bulunmamış, dolayısıyla ağız özelliklerini yitirmemiş olan kaynak kişiler belirlenmiştir. Belirlenen kaynak kişilerden yapılan derlemeler transkripsiyon işaretleriyle yazıya geçirilerek yok olma tehlikesiyle karşı karşıya olan Van Küresinli Ağzının dokümantasyonu çıkarılmıştır. Böylece Oğuz Türkçesinin çağdaş lehçelerinden Güney Azerbaycan Türkçesinin yaşayan kollarından biri olan Van Küresinli Ağzının ses bilgisi, şekil bilgisi ve söz varlığı bakımından incelenmesi için dil malzemesi oluşturulmuştur. Bu dil malzemesi, art zamanlı ve eş zamanlı mukayese ile incelenerek Van Küresinli Ağzının ses bilgisi ile şekil bilgisi özellikleri belirlenmiş ve inceleme bölümünde verilmiştir. Ayrıca derleme metinlerinde geçen Türkiye Türkçesi yazı dilinde bulunmayan kelimeler ile fonetik açıdan tanınamayacak derecede değişen kelimeler için sözlük, deyim ve atatsözleri için deyimler ve atasözleri sözlüğü ve metinlerde geçen tüm kelimeleri kapsayan gramatikal dizin hazırlanmıştır.